Naar aanleiding van de Netflix-serie Black Mirror ging het Kenniscafé van september in De Balie over de raakvlakken tussen science-fiction, realiteit, privacy en big brother. Helaas was ik zelf verhinderd om te komen, maar had passende vervanging geregeld om de column uit te spreken:
digitale transsubstantiatie
Dag allemaal, ik moet helaas beginnen met het verontschuldigen van de columnist van vanavond. Hij is verhinderd, beetje ziek naar het schijnt. Gelukkig heeft hij mij gestuurd, zijn avatar. Waarschijnlijk kunt u het verschil niet zien tussen Jelle Reumer en het object dat nu tegen u staat te praten, maar sinds al vroeg in de middeleeuwen de katholieke kerk de transsubstantiatie uitvond, is de techniek eromheen enorm verbeterd. Vandaar.
Destijds werden een korst brood en een beker wijn tevoorschijn getoverd uit het altaar en na wat prevelementen waren die veranderd in het lichaam van de verlosser. En hoewel broodkorst en wijn er zo op het oog niet echt uitzagen als de gekruisigde heiland, was dat wel degelijk het geval. Het fenomeen bewijst dat iets niet hoeft te zijn wat u ziet. Wat de kerkganger zag, was een representatie. Beetje primitief wel. Maar de techniek, ik zei het al, is vooral in de jaren dertig van de eenentwintigste eeuw met sprongen vooruit gegaan en zo komt het dus dat Reumer hier nu niet zelf staat, maar is vervangen door een levensechte getranssubstantieerde representatie. Ik ben slechts een vleesgeworden algoritme en kan spreken en bewegen dankzij de modernste techniek.
Straks, na afloop van dit Kenniscafé, moet ik nog even wat boodschappen doen. Bij de Albert Heijn hier verderop, die geheel personeel-loos is. Wat een weelde. Ik kan van de schappen pakken wat ik wil. Alles wordt met behulp van camera’s, warmtesensoren en ingebouwde microchips minutieus gevolgd. Ieder pak hagelslag, elke doos eieren en alle flessen afwasmiddel en versgebakken pistoletjes die ik pak, worden feilloos geregistreerd; dankzij vierdimensionale en daardoor onfeilbare gezichtsherkenning aan Reumers Bonuskaart-account toegevoegd en bij het verlaten van de winkel automatisch van zijn bankrekening afgeboekt. Bij het zich vanzelf openende poortje bij de uitgang wordt het hem toegemeten aantal zelfklevende insectenplaatjes van de nieuwste Freek Vonkserie in een bakje gestort, waar ik ze uit kan pakken. Echt leuk. Een kind kan de was doen. Soms voel ik me net een echt mens.
Ooit, in 2019 als ik me goed herinner, werd er nog wel gezanikt over een ouderwets concept dat men destijds privacy placht te noemen. Maar toen al was dat een volstrekte idee-fixe geworden. Ook nu. Op iedere straathoek hangen camera’s, iedere pinbetaling, elke OV in- en uitcheck, alle boeren en scheten die we laten, elke kus die we geven, alles wordt digitaal geregistreerd. U en ik zijn geen mensen meer, maar tot algoritmen gereduceerde objecten. Daar is geen brood en wijn meer voor nodig. Laat die maar lekker liggen in de supermarkt. De transsubstantiatie is volledig en totaal geworden. De heiland is over ons gekomen en in ons gevaren.
Namens Jelle Reumer dank ik u voor uw aandacht.
Jelle Reumer 