De column van het Volkskrant Kenniscafé in De Balie, van 18 november 2013 ging over gezondheid:
‘Je moet gezond eten!’ Hoe vaak wordt dat niet gezegd. Maar wat is gezond eten? Is dat eten waarvan je dikker wordt als je te mager bent, waarvan je afvalt als je te dik bent, of beter als je ziek bent. Een versterkend soepje? Een visje met omega-3? Tibetaanse ginsengextracten of biologisch-dynamisch geteelde quinoa? Verzadigd of onverzadigd of meervoudig onverzadigd vet? Of helemaal geen vet? Of geen koolhydraten? Of alleen geen tarwe? Er hype’t nu een eetgoeroeboek van ene William Davis dat ons vertelt dat tarwe absoluut killing is! Zonder het te weten zijn we allemaal coeliakie-patiënten – en anders worden het wel alsnog. Anti-oxidanten, foliumzuur, omega-3, glutenvrij eten, met of zonder stabilisatoren, conserveermiddelen, kleurstoffen, E-nummers, de bomen en het bos. En al die kreten zeggen ons meestal niks. Zonder een flinke dosis E948 zouden we binnen enkele minuten sterven, zoek dat maar even op.
Wat is gezond eten? Het enige dat echt duidelijk is, is dat het niet gezond is om niet te eten; dan ga je dood. Als je af en toe wel wat eet uiteindelijk ook, maar het duurt langer. Zo bezien is eten een middel om het sterven uit te stellen. Dus zal het wel gezond zijn, eten als zodanig, en mits met mate.
Raar woord trouwens: gezond. Je kunt het op twee manieren gebruiken: vervoegd met ‘zijn’ en met ‘hebben’. Je kunt gezond zijn en gezond hebben. Wie een tijdje in de zon heeft gelegen, heeft gezond, en dan zegt men dat je een gezond kleurtje hebt gekregen en dus gezond bent of tenminste lijkt te zijn. Daar komt een hoop verwarring uit voort, uit het dooreenhalen van gezond hebben en gezond zijn. Volgens dermatologen is het ongezond om veel gezond te hebben. Daar krijg je nare huidkankers van. Maar de bottendokter vindt juist dat we goed moeten zonnen voor het vitamine D, dus is zonnen gezond. Waar ligt de grens? Wanneer heb je gezond gezond en wanneer heb je ongezond gezond? Ooit was bleekheid een schoonheidsideaal. In Zuid-Afrika schijnt dat onder blanken nog zo te zijn. Men voelde zich ongezond juist gezond, oftewel fijn ongezond. Kunt u me nog volgen?
Eén van de gezondste dingen om te eten zijn tomaten. Behalve tomaten die in het Westland onder kunstlicht opgroeien hebben de meeste tomaten meestal goed gezond. Daar worden ze mooi rood van, net als mensen die te lang gezond hebben, maar dat is dus ongezond terwijl een goed gezonde en knalrode tomaat wel erg gezond is. Heeft.
Er zijn ook tomaten die te lang gezond hebben, die worden in de handel gebracht als zongedroogde tomaten. Met minder vitamines zijn ze ook minder gezond, vooral als ze worden verkocht in potjes met zonnebloemolie, afkomstig van zonnebloemen die ook veel hebben gezond op zonovergoten Franse velden. Lekker is het wel. Let ook op de treffende gelijkenis tussen zongedroogde tomaten en de tanig gebruinde oudere dames die je ’s zomers wel op het strand aantreft: zelfde kleur, zelfde rimpels. Ongezond.
De ellende met gezondheid, met eten, met diëten, is dat er net zoveel meningen over zijn als consumenten. Voor elke smaak is een dieetgoeroe te vinden, of anders wel een heilig overtuigde gelovige die op tv of in de Libelle van het nieuw ontdekte gezondheidsideaal wil getuigen. Koolhydraatarm, vegetarisch, flexitarisch, rawfoodies, Sanja Bakker, Montignac, het Moerman-dieet, William Davis en zijn broodbuik, de voedselzandloper van Kris Verburgh, en vooral calorie-arm, want daardoor leven laboratoriummuizen een week langer. Wij dus ook. Wie het weet mag het zeggen, hier in het Kenniscafé. Wat ook gezond is, in een café, is het zongerijpte gerstemout, dat met water en hop en veel vitamine B in dit glas zit dat ik nu ga leegdrinken. Op uw gezondheid! Santé!
Jelle Reumer 